Άρθρα > Μελισσοπαίδεια > Εχθροί

Κόκκινος κοριός ή ελέφαντας

Παρασκευή 4 Δεκ 2015, 09:10 | Κώστας Μυγδανάλευρος

Κόκκινος κοριός ή ελέφαντας (Rhynocoris annulatus) με θήραμα συλλέκτρια μέλισσα

Πρόκειται για ένα σαρκοφάγο έντομο πολύ ικανό και φοβερά αρπακτικό. Δεν αναγράφεται σε κανένα Ελληνικό μελισσοκομικό έντυπο (βιβλίο ή περιοδικό), ούτε γίνεται απλή αναφορά του ονόματος του και περιγραφή του έστω σαν εποχιακός εχθρός της μέλισσας.

Καθημερινά από μέσα Ιουνίου μέχρι και τέλος Σεπτεμβρίου τα παρατηρώ την περίοδο της άνθησης των βαμβακιών, χρόνια τώρα κάνουν θραύση στις μέλισσες των μελισσοκομείων που ευρίσκονται δίπλα από φυτείες με βαμβάκια. Κυνηγούν μικρά ζωύφια, τζιτζίκια, σκουλήκια, κάμπιες και αφίδες που ευρίσκονται στα τρυφερά μέρη των φυτών του βαμβακιού.
Η περιγραφή και πρώτη φωτογράφιση του εντόμου στην Ελλάδα έγινε στην παλιά ιστοσελίδα μας (melissokomos.com) απο τον μελισσοκόμο Κων/νο Μυγδανάλευρο το 2006.
Το έντομο κόκκινος κοριός ή μεγάλο δόντι είναι περίπου 18 έως 20 χιλιοστά σε μήκος και το χρώμα του ανοικτό καφέ προς καφε-κόκκινο. Τα στοματικά μόρια του καταλήγουν σε προβοσκίδα. Δεν έχει καμία σχέση όμως με τον άλλο εχθρό των μελισσών, την μύγα ληστή ή σουβλί, που βέβαια ανήκει σε άλλη κατηγορία και οικογένεια.

Σχεδόν 3000 είδη εντόμων του είδους του κόκκινου κοριού υπάρχουν και οι επιστήμονες θεωρούν ότι πολύ περισσότεροι θα ανακαλυφθούν. Αυτά τα έντομα μπορούν να βρεθούν στο μεγαλύτερο μέρος της γης. Ποικίλλουν στο μέγεθος από μερικά χιλιοστά έως 3 και 4 εκατοστά. Υπάρχουν σε πολλές χρωματικές παραλλαγές και μορφές και τα περισσότερα είδη έχουν δύο ζευγάρια φτερά. Εντούτοις, όλα τα έντομα κόκκινων κοριών έχουν ένα ισχυρό, κυρτό ράμφος, το οποίο χρησιμοποιούν για να διαπερνούν και να απορροφούν τους ιστούς του θηράματος τους. Μπορεί κάποιος με προσεκτικές κινήσεις να το πλησιάσει εύκολα ακόμη και την ώρα που έχει πιάσει και ρουφά το γεύμα του, αν ενοχληθεί όμως, εύκολα παρατάει την τροφή του και πετά μακριά.

Ο κόκκινος κοριός αντίθετα με την μύγα ληστή δεν πιάνει τις μέλισσες στον αέρα και εν κινήσει αλλά παραφυλάει δίπλα από τα άνθη και συλλαμβάνει τις μέλισσες την στιγμή που αυτές συλλέγουν νέκταρ ή γύρη όπως επίσης με μεγάλο θράσος και άφοβα πλησιάζει πολλές φορές την σανίδα πτήσεως ή κρύβεται κάτω της και όποια μέλισσα πλησιάσει την αρπάζει με τα μακριά και δυνατά της πόδια την ακινητοποιεί και την σκοτώνει αμέσως.

Κατάταξη
Τάξη: Insecta
Κατηγορία: Hemiptera
Υποκατηγορία: Heteroptera
Οικογένεια: Reduviidae
Επιστημονική ονομασία: Rhynocoris annulatus
Διεθνής ονομασία: assassin bug

Δεν έχει δοθεί μελισσοκομική ονομασία στην χώρα μας και για το παραπάνω έντομο εχθρό των μελισσών μας, έτσι το όνομα για να το ξεχωρίζουμε θα το πάρουμε από τα χαρακτηριστικά του εντόμου βαπτίζοντας το, κόκκινο κοριό ή μεγάλο δόντι ή από την μετάφραση της διεθνούς ονομασίας του, δολοφόνο κοριό.

Διατροφικές συνήθειες
Είναι πράγματι ένας αθόρυβος, θρασύς και ταχύτατος εχθρός των μελισσών μας, στήνοντας καρτέρι στα άνθη της εποχής που επισκέπτονται περισσότερο οι μέλισσες, πότε θα βρούμε τον κόκκινο κοριό στις λυγαριές, στην κάπαρη, στο φουκάλι, πότε στα άνθη και κάτω από τα φύλλα του βαμβακιού και σε άλλα φυτά που ανθίζουν στο διάστημα που αυτά ζουν ενεργά δηλαδή μέχρι μέσα Σεπτεμβρίου.

Κόκκινος κοριός ή ελέφαντας (Rhynocoris annulatus) Τα λευκά και μαύρα χρώματα που εναλλάσσονται στις άκριες της κοιλιάς των μεγάλων δοντιών, τόσο στο φως όσο και στις σκιές των λουλουδιών και των φύλλων των φυτών, σπάει το περίγραμμα του σώματος τους και τους κάνει να είναι αόρατα στα μάτια των μελισσών.

Επίσης τρέφονται με κάμπιες, μικρούς σκόρους, μικρά τζιτζίκια, μύγες, χρυσόμυγες μέχρι μεγάλα μυρμήγκια και αράχνες. Πάντα τρέφονται με ζωντανά έντομα που συλλαμβάνουν μόνοι τους και όχι με άλλες τροφές. Οι κόκκινοι κοριοί είναι σαρκοφάγοι και χρησιμοποιούν τα ισχυρά μπροστινά πόδια τους για να αρπάξουν το θήραμά τους. Αυτό επιτυγχάνεται εύκολα γιατί οι χιλιάδες μικροσκοπικές τρίχες των μπροστινών ποδιών αυτού του είδους εκκρίνουν μια κολλώδη ουσία που βοηθά στη σύλληψη του θηράματος του. Αυτά τα κολλώδη μαξιλάρια συγκρατούν με αρκετή σιγουριά το θήραμά τους ακόμη και κατά το πέταγμα των κόκκινων κοριών όταν μεταφέρουν το θύμα τους.

Ωθούν το ισχυρό ράμφος τους στο σώμα των θυμάτων τους και εγχέουν μια ισχυρή νευροτοξίνη που έχει ακαριαίες επιπτώσεις στο νευρικό σύστημα των θυμάτων αλλά ταυτόχρονα διαλύει και υγροποιεί τους μυς και τους ιστούς του θηράματος τους.

Τα περισσότερα άλλα είδη εντόμων που τρέφονται με αυτόν τον τρόπο έχουν δύο σωλήνες στο ράμφος τους, ο ένας για την έγχυση του δηλητηρίου και ο άλλος για την απορρόφηση της υγρής μάζας των ιστών από το σώμα του θύματος. Αλλά οι κόκκινοι κοριοί έχουν μόνον ένα μεγάλο σωλήνα σαν ράμφος που κάνει και τις δύο εργασίες. Αυτός ο μεγαλύτερος σωλήνας επιτρέπει σε αυτούς να εγχέουν μία νευροτοξίνη, που παραλύει το θήραμα αλλά έχει και την ιδιότητα χωνευτικού υγρού, έτσι ώστε θηράματα που είναι σε μέγεθος αρκετές φορές μεγαλύτερα από τους κόκκινους κοριούς να υπερνικώνται γρήγορα και με μεγάλη ευκολία. Μόλις μετατραπούν τα εσωτερικά ζωτικά όργανα του θηράματος σε υγρή κατάσταση, το ράμφος τα ρουφά έξω από το σώμα ακριβώς με τον ίδιο τρόπο που χρησιμοποιούμε εμείς το καλαμάκι για να πιούμε το αναψυκτικό μας.

Η νευροτοξίνη των κόκκινων κοριών αρχίζει να ενεργεί αμέσως με το που θα έρθει σε επαφή με τους ιστούς των θυμάτων. Έχω δει τζίτζικα να χάνει την ζωή του σε 3 ως 4 δευτερόλεπτα και τεράστια κάμπια 6 με 7 φορές μεγαλύτερη και πολλές φορές βαρύτερη από τον κόκκινο κοριό, σε 10 ως 12 δευτερόλεπτα. Το γεύμα αυτού του μεγέθους διαρκεί αρκετές ώρες.

Όταν δεν μπορεί με το καρτέρι να πιάσει τις μέλισσες πλησιάζει στις κυψέλες και ως συνήθως παραμονεύει στα παράθυρα των καπακιών, αλλά και κάτω ή δίπλα από τις σανίδες πτήσεως των κυψελών. Στηρίζεται στα δύο πίσω πόδια του και με τα 4 απλωμένα σαν ανοικτή βεντάλια περιμένει κάποια μέλισσα, μόλις αυτή πλησιάζει την εγκλωβίζει μέσα την ακινητοποιεί, μακριά από το σώμα του για να προφυλαχτεί από το κεντρί και την τρυπά με το μεγάλο κούφιο δόντι (ράμφος) της σε 2 ως 3 δευτερόλεπτα η μέλισσα βγάζει έξω την γλώσσα της δείγμα πως πέθανε από κάποιο δηλητήριο. Είναι το δηλητήριο (νευροτοξίνη) που πέρασε από το την προβοσκίδα του κόκκινου κοριού στο εσωτερικό της μέλισσας.

Ο κύκλος της ζωής τους
Οι κόκκινοι κοριοί γεννούν τα αυγά τους το φθινόπωρο (μέσα Σεπτεμβρίου μέσα Οκτωβρίου) στις σχισμές ξερών δένδρων και στις κουφάλες που έχουν πέσει πολλά φύλλα. Τα αυγά ξεπερνούν εύκολα την κρίσιμη περίοδο του χειμώνα αν είναι προφυλαγμένα καλά και εκκολάπτονται την άνοιξη, οι νύμφες είναι παρόμοιες με τους ενηλίκους. Οι κόκκινοι κοριοί σαν έντομα και αυτοί, περνούν από την μεταμόρφωση (αυγό, νύμφη, ενήλικος). Μετά την εκκόλαψη από αυγό, η νύμφη περνά 5 στάδια αύξησης, στο τέλος κάθε σταδίου αλλάζει κέλυφος, ενηλικιώνεται μετά από την η αλλαγή. Κάποια ενήλικα άτομα καλά προφυλαγμένα κατά την διάρκεια του χειμώνα αρχίζουν και γεννούν με την έλευση της άνοιξης και έτσι δημιουργούν επιπλέον νέους πληθυσμούς. Μερικές φορές, όταν δεν βρίσκουν λόγω καιρικών συνθηκών οι ραντισμάτων άλλα έντομα, οι κόκκινοι κοριοί τρώνε ακόμη και ο ένας τον άλλο για να επιβιώσει το είδος μέχρι την εποχή του πολλαπλασιασμού τους, τα θηλυκά είναι οι καλύτεροι δολοφόνοι επειδή χρειάζονται την πρωτεΐνη για να παραγάγουν τα αυγά τους.

Ανατομία

Κόκκινος κοριός ή ελέφαντας (Rhynocoris annulatus) με θήραμα συλλέκτρια μέλισσαΤο σώμα του χωρίζεται σε τρία μέρη στην κεφαλή, τον θώρακα και την κοιλιά:

Η κεφαλή του εντόμου αυτού είναι παράξενα μικρή και μακρόστενη που περιέχει:

2 κεραίες που η κάθε μία αποτελείται από 4 στοιχεία.

2 μάτια στο μέσον της, που του παρέχουν άριστη ολόπλευρη όραση.

Το κωνικό ράμφος ή προβοσκίδα του (σαν μεγάλο δόντι), με μήκος που φτάνει τα 8 χιλιοστά είναι το ισχυρό όργανο με το οποίο διαπερνά τρυπώντας το σώμα των θηραμάτων του.

Στον θώρακα στηρίζονται τα 3 ζεύγη των δυνατών αρπακτικών ποδιών του καθώς και τα 2 ζεύγη των φτερών

Στην κοιλιά που το επάνω μέρος διπλώνουν τα φτερά σε καφέ σκούρο χρώμα και στο κάτω μέρος ξεχωρίζουν οι λευκές και μαύρες μικρές ταινίες παραλλαγής που υπάρχουν και περιλαμβάνει στο εσωτερικό της τα αναπαραγωγικά και χωνευτικά όργανα.

Ο εξωσκελετός του είναι όπως όλων των άλλων εντόμων (χιτίνη).

Μελισσοκομικό ενδιαφέρον
Γύρω από τις καλλιέργειες των βαμβακιών υπάρχουν χιλιάδες κυψέλες σε όλη την Ελλάδα, το έντομο αυτό βρίθει σε όλες σχεδόν τις περιοχές.

Τα μελίσσια αντιμετωπίζουν πρόβλημα από ένα ακόμη εχθρό που μέχρι σήμερα λοιπόν δεν ήταν ευρεία γνωστή η παρουσία του σαν εχθρό των μελισσών. Απο μόνες τους οι απώλειες δεν φαίνονται σημαντικές, αλλά προστιθέμενες μαζεύονται πολλές: Κάμποσες απώλειες από τις αράχνες, λίγες απο τα αλογάκια της Παναγίας (μάντης), πάρα πολλές οι μελισσοφάγοι, κάμποσες η βαρρόα, αρκετές τα ραντίσματα, άλλες τόσες οι μύγες ληστές, οι μεγάλες κίτρινες σφήκες και οι κόκκινοι κοριοί, μαζεύονται κάποια νούμερα που θα πρέπει να μας ανησυχούν, καθώς μιλάμε πάντα για συλλέκτριες και μάλιστα την εποχή που αρχίζουν δύσκολα να αντικαθίστανται τα νούμερα των απωλειών, τις συλλέκτριες τις θέλουμε όλες τις εποχές.

Η περιγραφή του εντόμου, είναι η πρώτη αναφορά στον χώρο της Ελληνικής Μελισσοκομίας αλλά και η πρώτη καταγραφή και φωτογράφιση του, σαν έντομο εποχιακό εχθρό των μελισσών και έγινε από τον μελισσοκόμο Κώστα Μυγδανάλευρο τον Ιούλιο του 2006, αναρτήθηκε στο παλιό μας site: melissokomos.com όπου και υπάρχει αρχειοθετημένο στην βάση δεδομένων του, με ημερομηνία 21/08/2006.

Τελευταία τροποποίηση: 04/12/2015, 09:10

Διαβάστε ακόμη:

Σερσένι ή σκούρκος
Η μεγάλη κίτρινη σφήκα ή σερσένι, ή σκούρκος ή κουρκούμπανος (και άλλα ονόματα). Είναι πραγματικά μια μεγάλη απειλή για κάθε μελισσοκομείο. Μια φωλιά από τέτοιες μεγάλες σφήκες μπορεί να διαλύσει στην κυριολεξία μια κυψέλη μεσαίας δυναμικότητας σε λίγες ώρες.

Αχερόντια ατροπός
Θεωρείται εχθρός της μέλισσας από λάθος αφού δεν πειράζει καθόλου τις μέλισσες αλλά ασχολείται μόνον με το μέλι όταν καταφέρνει να μπει στην κυψέλη. Φτάνει να τρώει ...

Μύγα ληστής (Robber fly)
Δεν έχει δοθεί λαϊκή μελισσοκομική ονομασία στην χώρα μας για το παρακάτω έντομο-εχθρό των μελισσών μας, έτσι το όνομα για να το ξεχωρίζουμε θα το πάρουμε από τα χαρακτηριστικά του εντόμου, βαπτίζοντας το, μύγα ληστή...

Ο Μάντης
Στην Ελλάδα και την Κύπρο τον Μάντη τον γνωρίζει ο λαός με διάφορες ονομασίες, προσευχητής, ικέτης, αλλά και σαν το αλογάκι της Παναγίας. Τα ονόματα αυτά τα έλαβε προφανώς λόγω του ταπεινού προφίλ που παρουσιάζει η όλη στάση του.

Το μικρό σκαθάρι της κυψέλης
Παρασιτικό νόσημα που μολύνει την κυψέλη σε κατάσταση προνύμφης. Σε περίπτωση αναγνώρισής του απαιτείται η αναφορά του στις αρμόδιες υπηρεσίες σύμφωνα με ευρωπαϊκή νομοθεσία.

Η Αράχνη
Από την άνοιξη έως αργά το φθινόπωρο, οι μέλισσες που συλλαμβάνονται από τις αράχνες είναι χιλιάδες. Πολλές φορές αντιλαμβανόμαστε μέλισσες νεκρές στους ιστούς μέσα και δίπλα από το μελισσοκομείο μας, αλλά οι περισσότερες δεν πέφτουν στην αντίληψη μας διότι ...

Σχόλια